AA Home > Geschiedenis > Amerikaanse Burgeroorlog
De Amerikaanse Burgeroorlog: Doodssteek voor de VS?
1863: Kerende kansen in de Amerikaanse Burgeroorlog
Na de gebeurtenissen in 1862 zag het er nog steeds niet naar uit dat de Amerikaanse Burgeroorlog gewonnen kon worden door de Unie.
En ook 1863 begon slecht voor de Unie. Hoewel blije Noordelijke zwarten zich opgaven als soldaat na de Emancipatie Proclamatie kwamen er weinig reguliere blanke troepen meer bij. Men was de oorlog meer dan zat en wilde niet meer vrijwillig naar het front. Lincoln was dus gedwongen mensen voor verplichte dienst op te roepen, iets dat compleet nieuw was in de VS. Nooit eerder waren mensen gedwongen het leger in te gaan.
De verplichte dienst leverde de Unie tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog ongeveer 165.000 man op, maar niet zonder problemen. Rijke mensen konden hun dienst afkopen door een vervanger (lees: bediende) te sturen, maar arme mensen waren hiertoe natuurlijk niet in staat. In enkele Noordelijke steden braken daarom rellen uit.
Chancellorsville en het verlies van Jackson
In april 1863, na het einde van de tweede winter van de Amerikaanse Burgeroorlog, begon het vechten weer op grote schaal los te breken. Joseph Hooker, die Burnside opgevolgd was als leider van de Army of the Potomac, trok naar het Zuiden en kwam bij Chancellorsville in Virginia in gevecht met Lee. Van 1 tot 4 mei 1863 woedde daar een bloedige slag die 21.000 slachtoffers eiste, waarna Hooker zich weer terug moest trekken en prompt door Lincoln van het commando werd ontheven.
 Joseph Hooker |
Het Zuiden leed echter een zeer gevoelig verlies bij Chancellorsville in de vorm van Thomas J. "Stonewall" Jackson, een briljant tacticus en de rechterhand van Robert E. Lee. Lee had zijn leger voor de zoveelste maal gesplitst, maar Jackson kwam pas 's avonds aan op het afgesproken punt. Ondanks het naderende duister wilde hij aanvallen om de verrassing compleet te maken, wat goed lukte.
In de verwarring van de strijd, waarbij in het donker de gevechtslijnen van Noord en Zuid bijzonder onduidelijk waren, werd hij echter per ongeluk door zijn eigen troepen neergeschoten. De wond was niet dodelijk, maar de longontsteking die Jackson opliep wel. Hij stierf enkele dagen later, en het Zuiden rouwde.
Met Jackson had het Zuiden niet alleen een icoon verloren, maar ook een briljante legerleider. Het was de vraag of Lee, die een zeer hechte band met Jackson had gevormd en compleet op hem vertrouwde, deze klap nog te boven zou kunnen komen. Was er wel een vervanger die in Lee's ogen hetzelfde vertrouwen kreeg als Jackson?
Lee's grootste gok: Gettysburg
Lee begreep echter goed dat alleen verdedigen niet tot de overwinning in de Amerikaanse Burgeroorlog zou leiden. Virginia leed verschrikkelijk onder alle veldslagen en een verdedigende houding zou het Zuiden geen erkenning vanuit Europa opleveren. Lee vroeg Jefferson Davis daarom andermaal om de Amerikaanse Burgeroorlog naar het Noorden te mogen verplaatsen. Davis stemde toe.
Lee's Army of Northern Virginia trok in juni 1863 weer op naar Pennsylvania, op de voet gevolgd door de Army of the Potomac, die eind juni onder commando van George Meade stond. Op 1 juli troffen beide legers elkaar in Pennsylvania bij een klein plaatsje genaamd Gettysburg, waar binnen drie dagen de ommekeer in de Amerikaanse Burgeroorlog plaatsvond.
Daniel Sickles verliest een been
Op 1 juli kwamen voorposten van beide legers elkaar min of meer per toeval tegen, waarna een vuurgevecht uitbrak en beide partijen dringende boodschappen verstuurden, vragend om versterkingen. Gedurende de avond en de nacht verzamelden zich meer troepen aan beide zijden, zodat er in de vroege ochtend van 2 juli 65.000 Zuidelijken tegenover 85.000 Noordelijken stonden.
Lee zag zijn kans schoon toen een Noordelijk heethoofd, Generaal Daniel Sickles, zijn positie in het centrum verliet en naar voren doorschoof, tegen alle orders in. Deze actie liet de Noordelijke flanken grotendeels ongedekt en Lee stuurde zijn troepen er onmiddelijk op af terwijl Sickles' centrum gebombardeerd werd door kanonnen.
De Noordelijke mannen, geplaatst op een tweetal heuvels, zagen een grote massa grijze uniformen op zich afkomen en verloren razendsnel hun kracht. Toen de kogels bijna op waren beval de commandant echter een aanval met de bajonet, waardoor de verbaasde Zuiderlingen even terugvielen en prompt in de rug aangevallen werden. De Noordelijke flanken hielden stand.
In het centrum hadden Daniel Sickles en zijn leger het al even moeilijk met het Zuidelijke leger (en vooral de artillerie) onder leiding van Generaal James Longstreet. Sickles verloor een been toen een bom vlak bij hem insloeg en het gedeelte onder de knie erafrukte; er vlogen zoveel kogels rond dat een Zuidelijke soldaat het later zo karakteriseerde: "een man kon zijn hoed omhooghouden en hem vol kogels krijgen".
Bij de Noordelijke troepenverplaatsingen viel vervolgens een gat waar de Zuidelijken meteen gebruik van maakten, en even leek het front ineen te storten. Een klein regiment uit Minnesota kreeg opdracht om de aanstormende Zuidelijken tegen elke prijs tegen te houden, waarna de 262 mannen zich met doodsverachting op de 1600 Geconfedereerden stortten.
Slechts 47 van de 262 soldaten uit Minnesota kwamen er zonder kleerscheuren vanaf, wat achteraf betekende dat de kans 82% was dat de moedige mannen gewond of gedood zouden worden in een periode van slechts vijf minuten. Nooit meer zou zo'n hoog slachtofferpercentage geëvenaard worden tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog.
Tegen de avond was de slag nog steeds onbeslist, ondanks het gruwelijke aantal doden en gewonden. De 3e juli zou de uiteindelijke uitkomst moeten bieden.
Pickett's Charge: Lee's nederlaag
Op de 3e dag van de slag hing de overwinning van de Geconfedereerden in deze belangrijke slag van de Amerikaanse Burgeroorlog geheel af van een charge die Longstreet's troepen door het midden moesten uitvoeren.
Tegen één uur 's middags begon een groot bombardement om de Noordelijken murw te slaan, waarna de eigenlijke charge uitgevoerd zou worden. De bevelhebbers van het Unieleger, net aan de lunch begonnen, werden door een inslaande kanonskogel bijna gedood; een bediende die ietwat verderweg stond had minder geluk en werd door de inslag in tweëen gereten.
De Noordelijke kanonnen antwoordden, en de in het bos gereedstaande Zuidelijke soldaten werden nu ook getroffen door het vuur. Na een uur stopte Meade de beschietingen echter - zowel om munitie te sparen als om de Zuidelijken in het open veld te lokken. De list werkte: de Geconfedereerden meenden dat ze de Uniekanonnen het zwijgen op hadden gelegd en besloten tot de aanval over te gaan.
Generaal George E. Pickett zou de Zuidelijke aanval door het centrum leiden. Longstreet seinde dat hij kon beginnen, en 13.000 Zuidelijke troepen kwamen uit de bossen tevoorschijn en begonnen zij aan zij het anderhalf kilometer lange veld tussen beide legers over te steken. Wat nu gebeurde, bepaalde vrijwel direct hoe de Amerikaanse Burgeroorlog zou aflopen.
De Uniekanonnen openden het vuur andermaal op de dicht bij elkaar lopende Zuiderlingen, die bij bosjes vielen. Eén enkele kanonskogel reet tot 10 man uiteen en er vielen grote gaten in het leger, dat nog steeds met wandelpas op de vijand afliep.
Op ongeveer 200 meter afstand begonnen ze op de Noordelijken af te rennen, onverschrokken ondanks de gigantische verliezen. De verdedigers vuurden niet totdat de vijand vlakbij gekomen was en openden toen met één bevel het vuur, waarbij binnen enkele seconden honderden Zuidelijke soldaten neergemaaid werden. De weinige Zuidelijken die uiteindelijk de Noordelijke linies bereikten, werden gedood of gevangen, waarna het restant van het aanvallende leger rechtsomkeert maakte en wegrende.
De helft van Pickett's leger, 6500 man, was gedood, gewond, of gevangen genomen. Toen Lee vroeg of Pickett's divisie klaar was om een eventuele tegenaanval af te kunnen slaan, antwoordde de laatste: "Generaal Lee, ik heb geen divisie meer!"
De balans na Gettysburg
De drie dagen van Gettysburg werden de bloedigste van de Amerikaanse Burgeroorlog. Er vielen 51.000 slachtoffers, 23.000 aan Noordelijke kant en 28.000 aan Zuidelijke kant. Eén op de drie soldaten die aan de slag mee had gedaan was verloren gegaan.
Dit slachtofferaantal was meer dan het Zuidelijke leger kon verwerken. Alle hoop op een invasie van het Noorden was verloren, en Lee trok zijn leger terug naar Virginia. Gelukkig voor hem bleek Meade een karaktertrekje van McClellan overgenomen te hebben en hij weigerde de achtervolging in te zetten. Weer was een kans het grootste Zuidelijke leger te vernietigen verloren: de Amerikaanse Burgeroorlog ging door.
Vicksburg valt, Grant wordt bevelhebber
Lincoln ging ondertussen door met de laatste fase van zijn plan het Zuiden in tweëen te splitsen. Generaal Grant was in het westen Vicksburg sinds mei 1863 aan het belegeren, en accepteerde op 4 juli, de dag na de Noordelijke overwinning in de Slag bij Gettysburg, de onvoorwaardelijke overgave van die stad. Nu was het Zuiden definitief in tweëen gedeeld. Na deze slag voor de CSA en die van Gettysburg, begonnen de kansen in de Amerikaanse Burgeroorlog te keren.
Grant's reputatie, die na Shiloh een slag had opgelopen, was met de overwinning bij Vicksburg weer hersteld, en bovendien had hij bewezen dat hij een man was die overwinningen kon en durfde halen - de eerste die Lincoln in twee jaar had gezien. Na een smadelijke Noordelijke nederlaag bij Chickamauga van een andere generaal benoemde Lincoln Grant daarom eind september 1863 tot bevelhebber van de westelijke legers.
Grant reageerde onmiddelijk en stuurde zijn legers naar Chattanooga in zuidelijk Tennessee, waarna hij de stad innam. Hierdoor konden de Unielegers zonder problemen een opmars maken naar het hart van de Confederatie - de staat Georgia. Het jaar 1863 eindigde met meer hoop in het Noorden, en een in het defensief gedrongen, teneergeslagen Zuiden. Een ommekeer in de Amerikaanse Burgeroorlog.
